بیش فعال کیست؟ بیش فعالی چیست؟

اختلال نقص توجه یا (ADD (Attention Deficit Disorder و اختلال کم توجهی ــ بیش فعالی یا (ADHD (Attention Deficit Hyperativity Disorder اختلالاتی هستند که در تمام طول عمر زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و کیفیت حیات وی را پایین می آورند.

ADD

پزشکان در دهه 90 میلادی روی این قضیه تأکید داشتند که ADD یک اختلال بی نظمی (Disregulation) است که توسط رفتار ناپایدار و متغیر بروز می کند و ناشی از عدم تعادل بیوشیمیایی در مغز است، که به عنوان یک عامل مشکل ساز در تداوم انجام یک کار در نظر گرفته می شود و به تبع آن انجام وظایف روزانه مشکل می شود.
ویژگی های ADD شامل کندی شناختی، خواب آلودگی، دوری گزینی، گیجی، پاسخ دهی آهسته، غرق شدن در دنیای خود، کم حرفی، نگرانی، منفعل بودن و مشغول شدن در کارها به صورت کلی و بدون پرداختن به جزئیات است.
برعکس کودکان ADHD که پر سروصدا بودن آنها باعث دیده شدن و تشخیصشان می شود، کودکان ADD توجه دیگران را به خود جلب نمی کنند و کم کم به کناری رانده شده و فراموش می شوند! این بچه ها در اطراف گروه کار می کنند و چندان فعالانه درگیر گروه نمی شوند، برخلاف کودکان ADHD که رفتار و عملکردشان در گروه تداخل ایجاد می کند. شاید گاهی با کودکان افسرده اشتباه گرفته شوند اما اگر فعالیت از نظر حسی به اندازه کافی برانگیزاننده باشد، درگیر خواهند شد. کودک ADD افسرده به حمایت عاطفی برای درگیر شدن در فعالیت نیاز دارد.
این کودکان ایده ای برای شروع صحبت ندارند و اغلب قانع به همان چیزی هستند که بارها استفاده کرده اند و گفتار کلیشه ای و فاقد خلاقیت دارند. سرعت پردازش اطلاعات در این کودکان پائین است. ADD در مراحل اولیه، اختلال در نگهداری تمرکز است که منجر به دست آوردهای ضعیف آکادمیک می شود. جملاتی که معمولاً از دیگران درباره این دسته از افراد می شنویم: این بچه پرته، تو کلاس نیست، حواسش نیست و ... علایم ADD در ابتدای شروع کار دیده نمی شود، مثل بازیهای کامپیوتری که البته چندان پیچیده نیستند. عملکرد پائین در کودکان ADD خود را نالایق دانسته و گاه خود را مستحق چیزهای خوب نمی دانند. احساس عدم کفایت، سردرگمی، خشم و افسردگی در فرد ADD وجود دارد. اعتماد به نفس پائین، ناشی از تصویر منفی از خود و احساس عدم کفایت، منجر به گوشه گیری و عدم درگیری در فعالیت ها می شود که ممکن است حتی باعث عدم بروز چیزهایی شود که توانایی اش را دارند. در برخورد و زندگی با این کودکان، ابتدا باید یک رابطه امن با آنها برقرار کنید. یعنی اول تأکید روی توانایی های آنها داشته باشید. تقویت حس اعتماد به نفس بسیار مهم است. جملات حتی یک لبخند رضایت آمیز بسیار کمک کننده خواهد بود که روند درمانی خوبی را طی کنید چون انگیزه برای تلاش بیشتر در کودک فعال کرده اید. بگذارید او احساس قدرت و کفایت کند.

ADH

ADHD یک اختلال رفتاری رشد است. به طور معمول کودکی که بیش فعال است، توانایی دقت و تمرکز روی یک موضوع را نداشته، یادگیری در او کند بوده و از فعالیت بدنی غیرمعمول و بسیار بالا برخوردار است. این اختلال با فقدان توجه، فعالیت بیش از حد، رفتارهای غیرقابل پیش بینی، یا ترکیبی از این موارد همراه است. همچنین ممکن است یک مشکل روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند.
ADHD شایع ترین اختلال رفتاری در سنین کودکی و بلوغ است و حدود 3 تا 5 درصد کودکان قبل از 7 سالگی به آن مبتلا می شوند. این عارضه بیشتر در دوران ابتدایی مدرسه برای کودکان و در هنگام بلوغ رخ می دهد و با افزایش سن بسیاری از بیماران بهتر می شوند.
عارضه بیش فعالی هم ریشه ژنتیکی دارد هم محیطی. عامل ژنتیکی این عارضه بیشتر در پدران کودکانی که دچار بیش فعالی بوده وجود دارد اما عوامل محیطی نیر بر افزایش شدت این عارضه بسیار مؤثر هستند. این اختلال دو تا چهار برابر در پسران نسبت به دختران شایع تر است. اگر در دوران نوزادی یعنی چهار هفته اول تولد، کودک با مشکل تغذیه و یا بهداشتی، روانی مواجه باشد و اگر مادر در دوران بارداری سیگار یا الکل مصرف کند، این کودکان بیشتر در معرض خطر بیش فعالی قرار دارند.
رفتار کودک که بیش فعال معمولاً همراه با تحرک زیاد، بی توجهی و رفتارها و عکس العمل های ناگهانی همراه است. این رفتارها از قبیل انجام کارها به طور نیمه کاره، عدم تلاش ذهنی برای انجام تکلیف، فعالیت و تحرک بدنی بسیار بالا حتی زمانی که مشغول بازی نیستند، گم کردن پی در پی وسایل شخصی، نداشتن تمرکز و دقت بالا در انجام کارها خود را نشان می دهد. در دوران تحصیل ممکن است بروز اختلالات یادگیری، خصوصاً اختلال در خواندن و نوشتن را شاهد باشیم.

چگونگی درمان

طبق آخرین تحقیقات، بهترین روش درمان، ترکیب اقدامات دارویی با روشهای غیردارویی است. درمان دارویی ADHD بر اساس داروهای محرک عصبی و غیرمحرک استوار است و فقط باید با معاینه کامل کودک توسط پزشک مجرب، تجویز شود.
در درمان غیردارویی به خانواده ها توصیه می شود که از رفتارهای تند و خشن با کودک خود پرهیز کنند، محیط آرامی را برای مطالعه کودکان در دوران مدرسه فراهم کنند و در صورت مشاهده نشانه های بیماری، به روانپزشک کودک مراجعه کنند. همچنین با انجام اقداماتی از قبیل رفتار درمانی و اقدامات توانبخشی به آنها آموزش چگونگی افزایش تمرکز بر روی کارها داده شود. در واقع این والدین و به خصوص مادر است که باید با کودک بیش فعال، هم گام شود و به عبارتی با کفش های او قدم بزند!
منبع: ماهنامه نوآور 90